ODE, ofte Ghesangh, aen den Const-rijcken Carel van Mander, om zijne weldaedt, die hy onse Eeuwe doet, met zijne verclaringhe der Verander-Boecken van Publius Ovidius Naso.
Van Mander elck het segghen moet,
Ghy toont u selven fraey en goet,
Ghy zijt soo lieflijck als de bloemen,
Soo nut als t'Gout machm' u wel noemen.
VVat doet ghy doch niet al voor deught
Het gheestigh volck, en wat een vreught
Gaet ghy doen aen der Constes soonen,
Die in het Rijck der sinnen woonen?
K'en can u niet ghelijcken bet,
Dan by een bogaert schoon en vet,
In't sinnelijcke landt gheleghen,
Vol van vrucht-geefsch geboomt bedegen:
Daer dan alsnu men hier afpluckt
Een schoone kers, dan daer afruckt
Rubijn-roy appels, oft geel peeren,
Daer voor men niet soud' honigh geeren.
Alsnu ghy door t'pinceel vermaeckt
T'oogh, dat nae u verf-beeldingh haeckt,
Alsnu ghy t'jeuckrigh oor gaet wrijven
Met Phoebi pen, door dicht te schrijven:
En met ghenuecht ghy soo begiet
De sinnen beyd', die m'immers siet
Te zijn de menschelijckste sinnen,
En die de Siel staen naest tot binnen.
Maer boven al ghy nu gheeft uyt
Een nieuwe vrucht, die uyt u spruyt,
En gheeft een lieflijck soet vermaken,
Self voor de Siel, die dat sal smaken:
Als ghy ons nu haelt voor den dagh,
T'geen dat soo diep verborghen lagh
In dees' seer donck're Fab'len gronden,
Die Nasos gheest heeft uyt ghevonden:
Als ghy de waer' beduydenis,
Die duysterlijck bedolven is
Als in den swarten poel der hellen,
Ons claer gaet voor ons ooghen stellen.
Daer voor dan ghy oock hebben moet
Niet min dancks, dan self Naso doet:
V soud' seer veel te cort gheschieden,
Sou m'u ghelijcke lof verbieden.
Of yemandt een seer schoon juweel,
Ghedaen in een cas van fluweel,
End' in een coffer opgheslooten,
End' in een doncker hol verstooten,
Of yemandt u dat eens liet sien,
Soud' hem min danckbaerheyts geschien
Van u, dan dien, die't eerstmael wrochte,
End' in zijn cierlijck wesen brochte?
T'soud' onrecht zijn: want soo't niet waer
Van dien ghetoont, gh'en soudt voorwaer
Daer van niet meer ghenuechte rapen,
Dan of het dees noyt had gheschapen.
Ghy doet, van Mander, also veel,
Als of ghy ons ontvoude heel
En gantsch plat uyt een dicke rolle,
Oft een by een ghedoude bolle,
Daer in een schoone Schilder-const
Houdt wech ghedeckt haer soete gonst,
Soo gaet ghy Nasonem ontvouwen,
Dat wy zijn binnenste beschouwen.
Ghy haelt ons voort het dierbaer gout,
Dwelck light begraven en ghestout
In't hoogh gheberght veel hondert ellen,
Bycans tot aen de deur der hellen:
Daer't Natuer wel ghekoocket heeft,
Maer lijckewel t'niet voort en gheeft:
En wat voor deught doen al die schatten,
Als ghy daer van geen nut meught vatten?
Ick segget, end' het is jae waer,
Dat u comt toe een wicht soo swaer
Van danck en lof, oft oock noch swaerder,
(Op dat ick my verclare naerder),
Voor dat ghy dees verborghentheyt
Van dit swaer Boeck hebt uytgheleyt,
En t'swarte seyl daer af gheschooven,
Daer onder t'schier lagh om verdooven,
Dan Nasôs vrienden trouw comt toe,
Voor dat sy sorghe droeghen doe,
Als Naso, deser Boecken Vader,
Daer teghen was als een verrader,
Als hy door onverdult bestaen,
VVanneer hy moeste ballinck gaen
VVech nae de wreede Pontianen,
Vol smerten, en vol herten tranen,
Midts hem hier van d'oorsake was
Sijn gheestigh schrijven, al den tas
Der basten, die hy had beschreven,
Oock dees', het vyer ginck overgheven,
En wou, dat Venus creuple Man
Sou voor hem nemen wraeck daer van,
Als zijne vrienden die noch spaerden,
En tot op ons noch dus bewaerden.
Meer dancks, van Mander, immer doch,
V toebehoort, ick segh het noch,
Oft immers niet een hayr breedt minder
Dan dees, by allen Constes kinder.
VVant hebben sy bewaert de noot
Als van verderf en van zijn doot,
Ghy maeckt dat wy de kern ghenieten,
Ons nemend' af t'ghekraecks verdrieten:
Den Tarwe hebben sy bewaert,
En voor ons dit goet koorn ghespaert,
Maer ghy, van Mander, gaet het malen,
En maeckt, dat wy daer t'broodt uyt halen.
Veel beter is dan tarw' het broodt,
De kern veel nutter dan de noot:
Moet dan van Mander oock niet wesen
In dit werck soo veel meer ghepresen?
A.V.M.