giericheyt
en ghewelt de plaetse in ghecreghen, die schaemte en redelijckheyt plachten te besitten: des zijn de heerschappijen by veel volcken opghesteghen. Doch eenighe oft in aenvang, oft nae der handt, om dat de levens der Coninghen hun niet behaeghden, hebben liever ghereghelt gheweest en gestiert door Wetten en voeghlijcke instellinghen. In den aenvang, om dat de gheesten der Menschen rouw en grof waren, waren dese zeden oock slecht, en sonder eenighe Const. Onder ander de ghene, die Minos voor den Cretensen opstelde, en de ghene die Licurgus bouwde voor den Lacedemoniers, waren seer gheruchtigh: ghelijck niet min en waren die weynich tijt daer nae Solon maeckte voor d'Atheners, welcke waren uytnemender, en meer in't ghetal. Romulus had ons gheheerschapt, ghelijck het hem beliefde: daer nae won Numa t'herte des volcx, en bondtse aen hem door Gods-diensticheyt, en seker Godtlijcke Wetten. Desgelijcx Tullus en Ancus hebben der eenige by gebracht: maer Seruius Tullius ginckse al te boven, met in te stellen goede Wetten, welcke selfs de Coninghen ghehouden waren te ghehoorsamen. Daer nae doe Tarquinius verjaeght was, voorsagh hem het volck van verscheyden dinghen, om zijn vrijheyt te bewaren tegen de aftredinghen en verbindtnissen des Raedts, en om den eendracht op te richten. Doe werden thien Mannen inghestelt: En nae datmen by een had ghebracht al wat in ander Landen goet was, heeft men ghedichtet en inghestelt de twaelf Tafelen, in de welcke bestaet het eynde, en den gront aller Wetten en gerechticheyt. Tot hier uyt Tacitus. Het schijnt wel dat met dese Tafel-wetten Room langh in vreden is gheweest onderhouden, tot dat de eergiericheyt naemaels door heerschens lust ander quade vonden heeft voortgebracht, waer door de boose in onvoeghlijcker eere hun selven indrongen, en de goede verdruckten, soo dat eyndlingh den gemeenen staets welstant is vervallen gheworden, en tot afgang gecomen. Deser twaelf Roomsche Wet-tafelen inhoudt hebb' ick dickwils ghewenscht by een te sien, oft te brenghen, dan is qualijck, oft niet doenlijck, om datmense maer en vindt hier en daer stuckwijs: dan ick acht datse nerghen soo veel by een ghevonden worden, als in't tweede Boeck der Wetten Ciceronis, de welcke ick ons hier nu, doch niet dan de besonderste, om der cortheyt, voor wil stellen. Eerstlijck belanghen dese Wetten veel den Gods-diensten, Offerhanden, Priesters, Vogel-ramers, Teycken-beduyders, en Voorseggers. Sy hielden in, en begeerden, dat het volck suyver tot den Goden soude comen, met ernstighe Godtvruchticheyt, en dat niemant afghesondert, Goden, oft nieuwe Goden hebben, noch geen vreemde soude eeren, dan die in't ghemeen aenghenomen waren, seggende: Noch laetse eeren den Goden, die altijts Hemelsch ghehouden, oft die door hun verdiensten ten Hemel beroepen zijn geweest, te weten, Hercules, Liber, AEsculapius, Castor, Pollux, en Quirinus. En de dingen om welcke soodanighe opgang ten Hemel ghegunt wort, namelijck: vroom hert, deughtsaemheyt, Godsvruchticheyt, en ghetrouwheyt. Laet daer Kercken wesen van sulcke loflijcke deughden. Laetse geen feestlijcke Offer-tijden houden den snootheden oft ghebreken. Laet de voorhandige Oorlogen eerst wel overleggen, en becavelen. Laetter geen nacht-Offerhanden der Vrouwen wesen, dan die stichtlijck voor t'volck geschieden. Onder de Vaderlijcke oude ghebruycken, laet de beste eeren, en onderhouden. Wie het gheheylighde, oft dat in't gheheylighde is gheleyt, steelt, oft rooft, laet voor een Vader-