Hoe het Goud door Sementeeren gefineert word

Hoe het Goud door Sementeeren gefineert word.
Het noobele Goud, bv al de Weereld zo begeert, wert op verfchyde manieren van andere Metaalen gefchyden, en de volgende die men Sementeeren noemt, is by veele in ’t gebruyk, (maar met nut) kan die niet wel anders als tot Goud booven 13 à 14 Cr. houdende gebruykt werden. Om dit te doen zo prepareert men en compofitie van verfchyden ingredienten, van welke hier na eenige refepten zullen volgen. Deze werd gepulvrifeert of fyn geftamt, dan neemt men expreffe daar toe gemaakte Sementeer Potten, zynde onder en boven even Wyt, en zo gemaakt dat die met een daar toe gemaakt dekfel wel konnen werden toegedekt, als ’t Printje fol. 4 met 10 aanwyft, ook wel 2 Probeer-Scherven, waar van de eene zo veel klynder is, dat die het onderfte boven gekeert zynde, wel in de ander paft zo als de Print met 10 vertoont, of ook wel 2 nieuwe en ftarke Smelt-Kroefen, die de een het onderfte boven gekeert zynde in de ander paft.
Het te Sementeerene Goud dan dun geflaagen, en aan ftukken gefneeden zynde, na proportie, dat die beft in de Sementeer-Pot konnen werden gepakt, dan ftopt men onder in dezelve een klyne vinger dikte van dat geprepareerde pulver (het welk fement werd genaamt.) Dan legt men een laag Goud daar op, voorts daar weer Sement over heen, dog dan niet dikker als dat het ingelegte Goud wel bedekt is, en dus kontinuweerende, tot dat de Pot, Scherf, of Kroes, met Goud en Sement by na vol is, dan weer een goede vinger dik Sement op het bovenste Goud gelegt, het dekfel, Scherf, of Kroes daar opgezet, die te zamen komft met beftendigen leem wel toegeftreeken, op dat het in ’t vier wel vaft mag zitten, zo als de Print met 10 aanwyft, voorts breng die te Viere, laat daar vier-en twintig uren in ftaan, altoos in geftadigen hitte, dog niet heeter als dat die Pot, Scherf of Kroes, fray gloejent blyft, op dat het Goud in dezelve niet en fmelt, Want dit gefchiedende, zo is niet alleen die Sementeeringe van niet maar doet veel fchaaden aan het Goud , en veroorzaakt dubbelde moeiten en koften.
Dus dan zyn tyd in ’t vier uytgedaan hebbende, zo werd die uyt het vier genomen, en koud laten werden, of dat beter is, in 't vier laaten ftaan de koolen vergaan, en alzo koud werden, dan neemt men het Goud uyt die Sement, waft met warm waater al die daar aan hangende Sement heel fchoon af, en beziet of het fyn genoeg is, zo neen, fementeert dat Goud nog eens, in allen delen behandelende; als boven gezegt is, dan zal het fyn genoeg zyn. Dit Goud dan fchoon afgewaffen zynde, werd te zamen gefmolten, tot een Kiftelier, Baar, of fchuljet, uitgegooten, dan in Bier, Azyn, of Pis afgeleft, zo zal dat een fchoone kleur hebben; en ftyf 23 Cr. 10 à 11 gr. houden.
Nog diende geweeten te werden, dat als het te Sementeerne Goud, met Wyn-Azyn, of Pis, (voor dat het in de Sement gepakt werd), vogtig is gemaakt, dat als dan die Sement het Goud ftarker aangrypt, en meer effect kan doen.
Voorts bewaart men die gebruykte Se- menten, om dat Zilver het welk daar door van ’t Goud is afgetrokken, weeder te nut te brengen , van welkers behandeling hier na werd gefprooken. ’
Ter plaatfen daar veel moet wefdert gefe- menteert, is ’t noodig daar toe te maaken expreffe Ovenden, en wel voornaamentlyk de zulke daar men met eenmaal koolen in te doen by de 24 uren, een geftaadig vier zoude konnen houden zonder dat men verpligt is daar in dien tyd veel op te pas-fen [passen[, daar men in teegendeel, zo zulkx in een ordinaire Smelt, of Wind-Oven werd verregt, continuweel werk heeft, om op het ftooken te paffen, alhoewel het anders in de zelve ook wel kan werden verregt, maar voor de Blaas-Balk niet wel, ter oorzaak dat het vier daar in geen geftaadige hitte kan werden gehouden.
Deze expreffe Sement-Ovens hebben een aanzien van buyten, zo als het Printje fol. 4. aanwyft, en konnen van weeke fteen en leem, omtrent in volgende order werden gemaakt.
Stelt voor den aanleg 2 voet 4 duym binnen werkx, of zo veel grooter of klynder, als men meent tot het werk noodig te zyn, metfelt 2 voet 1 du. zo vierkant op, mits dat op de eene zyde (dat de voorfte zal zyn) voort op de gront, een openinge werd gelaaten van 10 du. wyd en 4 du. hoog, het welk de lugtmond zal zyn, en boogswyfe moet werden gemetfelt, zo als de Print met 4 aanwyflt, men laat aan weerkanten van deze lugtmond een rondgaatje van firka 1 en eert tweede duym wyd, dewelke men tot regeringe des viers, met leemen ftoppen zal konnen toeftoppen, zo zulks wierde vereift, zo als met 5 werd aangeweefen.
Booven die lugtmond werd een Yfere Roofter gemetfelt, op zulken manier (als men gewoon is, in ordinare Wind-Ovens los te leggen.) Voort boven die Roofter moet een openinge werden gelaaten van 12 duym wyt, en 11 duym hoog, en ook boogswyfe gemetfelt, het welk de mond is daar de fementeer potten werden ingezet, en weer uytgehaalt, welk met 6 werd aangeweefen, voorts metfek op dat vierkant, douferende na binnen 1 voet 2 duym, zo dat op die hoogte het binnenwerk, ook 1 voet 2 duym vierkant blyft, in deefe vier douferende zyde, werd in ’t midden van een ieder een rond gad gelaaten, ter groote van 2 duym, die als de onderfte ook ter nood met ftoppen konnen werden toegeftopt, dog deefe 4 zyn anderfints de Schoorfteenen, waar door de rook paffeeren moet, en werd met 7 aangeweefen.
Dan metfelt men nog 3 vo. zo regt vierkant op, of tot de geheele hoogte vo. 3 du. uyt de grond is, welk bovenft vierkant men in Duitsland Hitfen-Tooren noemt, waar in aan de voorzyde 2 du. van booven een lugtgaatje moet zyn, zo wyd dat daar een Vinger in kan , het welk dient tot lugt voor de koolen, om die zoetjes aan ‘t glimmen te houden, en werd met 8 aangeweefen, voorts kan defe Oven by ’t gebruyk met een dekfel Werden toegedekt, zo als 9 aanwyft, als meede beide deszelfs monden konnen met haare fchutten werden geflooten.
Voorts moet op de roofter in dien Oven zulken boodemblat, als in een fineer-oven werden gelegt, zo groot dat de Pot, Scherf,- of Kroes, in welke het Goud en fement gepakt is, daar wel op kan ftaan, en door die het doen wil, dan nog met een Moffel kan werden gedekt dat goed is, dog zo kan ’t ook zonder Moffel gefchieden.
Het in Sement gepakte Goud, dan in zulken Oven gezet zynde, zo maakt men deszelfs boovenfte mond voor toe, en fmyd wat gloejende houts koolen in de zelve, (te weten boven in,) en vult die voorts met dito ongeglomme koolen tot boven toe , men laat het vier een wynig aangaan, dan dekt men het dekfel op den Hitfen-Tooren, en zo na gedagten het vier nog mogt te fterk werden , werd de lugtmond ook toegedaan, zo kan het vier na genoegen werden geregeert met het toeftoppen, of openlaaten der klyndere lugtgaaten.
Dog zo men in een Wind-Oven, wit of moet Sementeeren, zo moet die booven ook met een dekfel (daar rondom) 3 à 4 lugtgaatjes in zyn, werden toegedekt, en voor deszelfs onderfte lugtmond, moet ook een fchut zyn, om alzo het fmelten van het Goud te voorkoomen.
Ditt Sementeeren kan ook gefchieden, in loffe in ’t rond op geftaapelde Steenen, in welkers midden een fteen werd gelegt, de Kroes, Scherf of Pot, daar op gezet, boven toegedekt, en zo maar in geftadig vier gehouden als booven gezegt is
Daar werd ftaande gehouden, dat men door middel van Sementeeren, een flegte Goude gemunte Pennink, zoude konnen fineeren, als by voorbeelt een Andries Gul. Goude Kroon, of wat Pennink het mag zyn, en die van haar ordinaare fynte brengen, tot op die van Dukaten Goud, blyvende die voorts in haar volkoomen poftuur, zo wel van munt, als omfchrift, dog die werden dan zo veel ligter, en derhalven niets waardiger, vermits de uytgetrokkene fwaarte, maar in Zilver en Kooper beftont, ook moeten zulke Penningen niet over dik zyn, en eenige maalen gefementeert werden, dog als men 3 à 4 ryfen, Sementeeren moet, zo en behoet zulken Sementeeringe juift in de laaftetmaalen geen 24 uren te ftaan, maar die tyd kan gekort werden tot 10 8 à 6 uren.
Dog de ervarentheid geleerd hebbende, dat dit ement van naturen 24 uren in het vier kan werken, zo is ’t altoos beeter met rykelyk Sement in een rys wat langer te laaten ftaan, als dat men zo dat dikwils moet vernieuwen. Daarom werden voorfchreeven Sementeer Ovens, by veelen geprefereert.