.164 'LIBER. SExTuf•
ANTONINERI
-v Florcntini
DE ARTE VITRARIA,
LIBER VI.
demonfiratur verus modus facicn- diomnegenus encaufterum, quo au< rifices auro varios colores inurunt ; u- na cum regulis & mgredientibus* put¬bus utuntur : nee non modis admini- firandügnem, ut encaufia iUa , vel ut vulgo vocantur fmalta accuratif- fime fiant, additis demonfirationibus
Hoc fexto libre demonfiratur modus fa- ciendi encaufia varii coloris, in ufus aurificum, quibus aurum aliaque me- talla inurunti resjucunda & elegans, nec minus laboriofa quant necejjaria, quandoquidem met alla tôt encaufto-
• rum coloribus ornât a afieftum pra- bentjucundum & infignem, aUicien- do fitpra modum intuentium oculos. Et quia bac ars una ex artis vitra- ria
LIBER SEXTUS. id/
* ria pracipuit partibus & necejjaria eft>ormtibufquehoc gratum fore pit- tavii in eo tot us fui, ut plurts modos
- faciendi varia encaufta^ velut .vulgo y\ yocanturfati\ta>defiriberem$ cujus
; ret noiitia»quemadmodum per fevi- trariam fteftat, & ab ilia tot a de¬pended it a minime vulgaris, dr inter penitiera iUitts art is fecreta eft Quare
■ ,ne opus hoc tam pulchrd,utilidr nei cejfartd materid deftitueretur; pra- fentem hunc fextum librum omnium uftbus & commodis dicatumvolui,
CAP. XCIII. >
UMateria ex qua fmalta omnia fiunt.
R
Ecipc exemplf gratia plumbio- ptimi libras triginta, & ftanni optimi libras triginta trcs. Haec me-, talla , ut de plumbo fuo loco di&um.
calcioentur, &;calcinata. cribrentur. Calx bulliat in aquadim- pida & vafe vel olla pura. Ubi pa¬rum Bullierit, auferatur ab igne, & inclinando ollam; aqua effundatur,
' ; H 4 q"£
i66 Lj RER SEXTUS. quç calcero fubtiliflîmam fècum fe- rer. Refiduocakis afFundaturaqua recens , bulliatque & decantetur ut fapra, idque tantifper repetatur, do¬nee aqua nihil calcis fecümfêrat, & qtnequid craffioris metalH infundo refidebit, calcinare denuo, & partem ejus fubtihffimam ebullirione in aqua commun^ ut antes, extrahere Kcebit. Evaporct jam omnis aqua, quç eal¬eem tulit fubtiliflîmam, idque ad lentumignem, in fine prafcrüœ, ne cake vitietur, quçin fundorefidet, & tenuitate ealeem ordinariam fuperat. Poftea recipe hujus calcis fubtilifli- mæ, nec noil frittç tarfo candido prç- paratæ, atque optimètritæ, & per cribrum anguftum tranfmiflae ana li-bras quinquaginta, & albi falls tartari, de quo fupra, uncias odo. Omnia optime trite, mixta cribrataquemit- tantur in ollâm, ex terra coda no¬va m , admovendo ignem per horas decern, quibusexadisauferanturab igne, & btne pulverata locoficco & à
pulvere immuni ferventun hxcenim ilia materia eft, ex qua varii colons fmaltefiunt.
CAP, XCIV.
Encauftum lattit inßar rihum.
U Ecipe hujus materiæ, exempli gratia, libras fex, magnefiaePe* demontanç præparatç grana quadra- gin ta o&o, totumque hoc compofi- tum mitte inollam vitro alboobdu- dam. Deinde liquefcat & purgetur in fbmace, igne lucido, & lignis quemis, fîne.famo, id quodbrevi abfolvitur. Ubifbluta & liquate fue* rit haec materia, in aquam limpidam projiciatur, ac denuo in ollam redear, fblvatur, purgetur & in aquam pro-jiciatur, ut antea, idque tertio fiat; ac turn demum, ubi quarto folota & be-ne purgata fuerit experimentum ca- piatur, fitne, ut efle foktalbiffima, ac G virefcere videbitur, nonnihil magneliae, ut fupra, addatur, & laâis H x inftar
poffis, id quod ego fern per feci i ne-‘ que enim hic certa dofis præfcribi’ poteft, cum colores modo plus, mo-do minus tingant. Ooulo itaque di- judicandi funt colores, & fi nimii- fuerint, plus materiæ, unde finals fiunt, addendum eft1 ftatifti enim fot- ’ vetur, & color reddetur magis di tu-tus x & contra fi dilutiores fuerint» plus pulveris, quotingantur, adden-dum eft,atqueita colorer^vei minus vel magis plenum reddes»r>prout exi- gere natura negotii videbitur,id quod ego Pifis fern per feci, & oculi judi-cium fecutus fum, nulloadhibitoccr- to pondéré aut menfur 3. r
> I-- z f r.-v'/ y >:
CAP CXVI.
Aliudencauftum coeruleum-
R
Ecipe mareriæ fmaltorum libras quatuor, zaffêræ præparatæ un- cias dùas, feotiæ aeris ter calcinatæ grana 48. Mifceantur primo optimè pulveres inter fe, & pofteaquamid
H 3 fieri
i8c LIBER SEXTUS. fieri maxime poteft cum materia, mittanturque in ollam vitroalbo induétam, & confequenter in foina¬cem. Ubi jam omnia foluta & unita fuerint, projicianturin aquam, re- deantque in ollam, coquantur, & u- niantur optime, eoque peraûo exi* mantur ex fornace, & fmaltum da-bunt pro aurificibus fatis fpeciofum.
CAP. XCVII.
SWfw»viride.
I
N ollam vitro albo, ut rnoris eft indu&am, atque in foinacem mit- tantur materiç fmaltorum fupradiôæ quatuor libræ, & horis decern vel duodecim optimè folventur & pur- gabuntur. Projiciantur in aquam, redeantque in ollam, & purgentur optime. Ubi bene purgata fuerit hæc materia, addantur fcoriae æris, ter, ut. fuoloco di&um eft, calcinatæ, unciæ du«, nec nonfcoriæ ferri bene tritae grana4& Addantur autem hi puive-
t rer,
res,antea bene mifti, fenfim, & tribus vicibus, bene Temper mifcendo mate- riam, ut colorem imbibar, obfervan-r doque an color refpondeat: & fiqui- dem ex voto fit, purgari omnia & bene uniripermittantur. Deinde, yt moris eft, eximantur ex fornace, & fmaltum erit viride, pro attrificibus pukhrum.
> CAP. XCVIIL Ahud encauftum viride.
T> Ecipe materig ex qua fmalta fiunt -^•libras fex, eique quam id fieri ac- curatiilime poteft admifee ferretri Hifpaoici optime triti uncias duas, nec non croci Martis cum,ferretto permiftigrana48. Omnia bene unita & permifta rairtantur in ollam vitro albo indu<ftam , &c ubi optime pur- gata fuerint, trajiciantur to, aquam, redeantque in ollam ut purgentur, vi- deaturque an color ex voto fit, quo animadveifo, purgari permittatur,
H 4 ex-
extrahaturque more folito*. Ét haec quidem fmalta omnia quatuor, veî fex, aut circitér unciaium pondéré parantur.
, CAP. CXIX.
Smaltum aliud viride.
M
Ateriæ fmaltorum libras qua¬tuor in ollam vitriatam mitte, & paucis hôris purgabunturC Purga- tæ trajicianturin aquam, redeantque in ollam & purgentur. Deinde per tria intervalla parsfequentis permikti pulveris tertia addatur. Recipefco- riæ aeris ter calcitfatæ uncias duas, & crociMartisacetô prçpàratigraYia 48‘i Pulverata addantur mâteriæ, ubi jani foluta & purgata fuerit, omnia bene mifcendo & jncorporando . & ubi color placuerït, purgetur &'cxiina- tur, ut mods eft. • J- I- * r- H
CAP.
LIBER S,.EXT<UIS4 183
CAP. C.«
Encauftum nigrum.
p Eape m&teriae, ex qua fir aha 4\fiunt K, ljbra$ quatuor, „ ne&non zaffer$ praeparat# & magnefi$ Pede- montanae anauncias duas. Hipul- veres optima mifti uniantur cum fu- • pradicta materia,, mittanxurqpe in olla#> vitriatam. & purgefitur.. Et quia flatulepta admoduni eft baec materia, olla adhibeatur aliquanto major,ad prohibendam ebullitionem. Ubi purgata fuerint omnia, trajician- tur ip aquamredeantque in ollara,
& ftatim purgabun tur.f Yideatur an color fatisfaciat, & prout ex ufu vi- debitur, fatur roagis vel magis dilutus reddatur, & ubi yoto refponderit, in placentas orbiculares, ut reliqua epr eaufta cegatur, & encauftum erit-ho- loferico nigrui^ prt> ftuffficibus fatis pulchrum. , \
CAP. CI.
Aliud tncauftum nigrum.
TO Ecipe materia fmaltorura fupra- ^didae libras fex, fcafferae prarpara- tae, nec non croci Martis aceto fadi, & ferretti Hilpanici ana uncias duas. Hi pulveres bene fubadi & uniti mi- fceantur optime cum fupradida ma-teria, mittanturque in ollam vitria- tam & fornacem more folito. Ubi jam omnia bene foluta & unita fue- rint, trajiciantur in aquam, redeant- que in ollam & brevi purgabuntur. Videaturan color refpondeat, coga- turque mafla in placentam more fo-lito, fi tamen antea bene purgata fue- rit, & colorem imbiberit, & nigrum erit pulchrum, quo aurifices metalla
inurunt.
CAP. CI I.
Aliud tncauftum nigrum.
TO Ecipe materiae fmaltorum fupra- -*\didae libras quatuor, tartari rubri
uncias
LISEZ S^ÏTUS. igf uncias quatuor, magnefiœ Pedemon- tanæ præparatæ uncias duas. Hi pul- veres bene fubafti miftique permi- fceanturcum fapradi&a materia, mit-tanturque in ollam vkriatam aliquan- tq majorera, ut (patium vacuum iu- perfit : intumefeit enim valde hæc materia. Deinde fufa unitaque omnia trajîciantur in aquam, mittanturque denuo in ollam & purgentur, adver- tendo utrum color plaçeat, quo re- fpondente in placentas ut moris eft cogantur, & nigrum erit hoîoferici inftar eiegantiftimum.
CAP. CIIÎ.
Snudtum purpureum.
I
N libras materix fmaltorum qua¬tuor, denturmagnefix Pedemon- tanxoptime prxparatx uneix dux, mittanturque in fornacem in olla morefolito vitriata grandiufcula, ut vacuum relinquatur : bulliet enim 8c intumefeet valde hxc materia. Ubi “ H $ jam
jam foluta & unita füêriht omnia, trajiciantyr in aquam, rédeantque in ollam & purgentur. Deinde videa- tor an ex voto color fit, & fiquidem talis Fuerit> cogatur moré fólito' color purpüféus erit fatis elegans, ita tarnen ut dum in olla eft, pro negotit hatura vel fatureturmagis, vel magis diluatur. r r •
c A p. ' i
Smaltum aliud purpureum.
H
Abeas materix ex qua encaufta fiunt libras fex : magnefix Pe- demontanæ prxparatx uncias très & fcoriæ xris caldarii, ter calcinatx un¬cias fex. Hi pulveresbene uniti per- mifceantur cum materia fupradiâa, mittanturqu’e in Fornacem morefo- lito &^>urgentur optime.. Poftcatra* jiciantur in aquam, redeantquein ob lam & purgentur, videaturque an co* lor refpondeat, nt faturare vel dilue- re éundem poffis, & liquidem débité
-■ . prx-.
LlBÊR SEXtfüsJ 187
prxparatusfuerit, eximatur & proce- datur moréfolito.
’.„r,.rC.A P. ,G^T« . *i r 'w : ■« '11 - Enenttftum '.\.J
T> Ecipe materix fmaltorum libras fcx, tartan uncias tres, & magnè- fix prxparatx granayi. Pulver es bé¬ne fubaéfci unitiquemifceantür éuni fupradifta materia ,'quarri idfierl^ó* teft optime 5 miftaque omnia in fór- nacem, & ollam vitro albo-iridu&am,
& aliquanto majorèm mittanturr val- de enim intümefcere folent. Ubi
CAP. CVI.
Smaltum Cœruleum.
T “TT cœrüleüm & picçïnarinç co- V / lorem efficias, înpromptu Gnt unciç duç bradeolarum «ris, ut fu- pradidum eft, calcinatarum, & zaflfe- rç præparatçgranaquadragintaodo. Hi pulveres bene roifti redigan tur in unum corpus, cum libris quatuor aaateriç, ex qua encaufta fiunt, & u- niti trajiciantur in aquam more foli- to, redeantque in ollam & purgentur. Unitis & purgatis bene omnibus vi«? deatur an color refpondeat, ut, faut alias didum eft, vel intendere ilium vel diluer«, ft ex ufu fit, poffis» & li¬quidera probus fuerit, prpcedatur ut arfaeft« „ < . ,
CAP,
• J - - ' £ • ' •
LIBER SEXTHS.I 189 CAP. CVII.
Encauflum violaceum.
U
T finaltura facîas violaceum <£ mnibus numeris abfolutum,ad- fint libre lex illius material, ex qua encaufta omnia fiunt, nec non ma- gnefiæ Pedemontan« præparat« un. ciæduæ, &fcori« æris ter Calcinât« grana 48. Pulveres bene mifiiper- mifceantur cum fupradi&a materia, & more folito mittantur in forna« cem, projiciantur in aquam, & de« nuo purgentur, vdcatoque in exa* men colore , fi neque rainuerà ilium nec augere necefie fit, procedatur more folito, & encauflum erit pul« chrum&aurificibus utile.
• ‘JiJ iTX*’ J « C J, KlJ „. ? *
zsirw