Lectori

LECTORI.
Ubium nullum eft, quin inter veros artis igniaria: fru&us vitrum fit. Utut enim compofitum & arte fa&um fit; quam proximè tamen ac¬cedit ad omne genus mineralium, & eorum, qua? medio inter mineralia loco habentur. Igne funditur & in eo permanet: quin auri, metalli per- fe&i & lucidi inftar igne perficitur» purgatur & nitefcit. Manifefta res eft, ufumejufdem in vafis potoriis, aliifque homini infercientibus com¬modis multo magis liberalem, ma- gifque venuftum & nobiliorem efle, ufu cujufcunque alterius metalli, vel lapidis, ad haec talia apti. Etenim, prae-
praeterquam quod vitrum facile, exi-guo fumtu, & nullibi non parari po- teft; tenerius, nitidius & fpeciofius eft, quam alia qualifcunque materia, quae quidem hodie nota fit. Porro, ad diftillatoris & Spagirics artis' ufus, & componenda medicamenta, res eft ufque adeo utilis, ne dicam ne- ceflaria, ut quafi impoflibile fit, fine vitri adminiculo quidquam efficere: Hinc enim tot vaforum & inftrumen- torum genera fiunt, qualia funt, Cu-curbitae, alembici, recipientes, peli¬cani , retorts, ferpentins, phiols, vitra quadrangula, ampulls, ova phi- * lofbphica, piis, & infiniti generis alia vafa, qus ufus quotidie invenit, ad (imponendum alexiteria , arcana, quintas eflentias, falia, fulphur, vi* triolum, mercurium, tinduras,fepa- rationes elementorum, omniaque ne-gotia metallica, & illius generis plura alia; prstèr aquas fortes & regias, tam neceflarias illis, qui aurum ab argento feparant, & rei monetaris è Princi- , pibusprsfedi funt, ut aurum & ar¬

; gen- 

gen tum perpurgent, atque ad perfe-ctionem fuam deducant* Totcertè beneficia, quod ad ufus humanos at-tinet, vitro debentur, ut quafi impof- fibile videatur, fine illius ope vitam tranfigere:indequehaudfecus atque ex omni alia re, maxima Dei provi-dentia cognofcitur, quae rei tam ho-mini utilis & necefTaris materiam, ex qua vitra fiunt, ubivis terrarum ufi- que adeó copiosè produxit, ut nul¬libi non parari facillime poffit. Sed inter magna etiam templorum orna¬menta vitrum eft, quando praeter multa alia tot ex vitro feneftrae fiunt, elegantibus pi&uris adornatae, in qui¬bus metallici colores tot modis & tan¬ta vivacitate increfcunt, ut totidem gemmae orientales videantur: & ia forhacêrti inditum, tot colorum, tan- taequevenuftatis & perfe&ionis capax vitrum eft, ut fimilis ei materia inve¬niri in terris non pofTe videatur. In¬ventionem vitri antiquiflimam efle credimus, cum S. Scriptura Jobi28. dicat : Non adaquabitur ei aurum wl vitrum 

vitrum &c. evidenti teftimonio , in¬ter antiquitatis inventa vitrum efle;, dicente S. Hieronymo, inter Abra- hami pofte ros, & hlium Zanechi Jo- bum fuifle, qui per Efavum quinto loco ab Abrahamo defcenderit. Mul¬ti volunt, & fortaffis non fine ratio¬ne, Chymicis inventum efle vitrum, qui gemmas aemulando vitrum repe- rerint 5 non multum fortaffis a vero abludente fententia, quando modum< imitandi omnes gemmas libro"quin¬to hujus operis evidenter dêmonftro;. qua eadem ratione videre licet mo¬dum producendi vitrum ex lapidibus, qui per fe nunquam liquefcerent, nec in vitrum abirent. Plinius vult, ad Beli fluminis in Syria ripam cafu in¬ventum fuifle vitrum, £ mercatori¬bus, qui teropeftate eo delati, dum neceffitate cogente ibidem morantur, & cibi coquendi gratia focum in lit- tore ftruunt, ubi ingens copia erat herbae, quam plures Cali vocant, & è cujus cineribus Soda pariter & Roc- cbetta conflant, vitrum fecerint; igpis vio-
violenti! unitis fale & cineribus, illius herbas, cum arena & lapidibus ad vi- trificandum aptis : id quod intelle¬ctui humano modum monftravit & rationem, qua non vitrum modo, fed cryftalli etiam, & cryftallina, totque alia venuftiffima opera, quas vitro de-bentur, fierent. Fama praeterea tenet, inventam Tiberio imperante ratio¬nem, qua vitrum malleabile fieret; res poftea formidabilis vifa r & hodie prorfus ignota. 'Etenim, fi id nunc in- notefceret, ob elegantiam & incorru-ptibilitatem fuara in majore quam au-rum argentumq; pretio vitrum eflet, quando non rubiginem aliquam at-trahit, non faporem, non odorem,nec qualitatem ullam. Aliud etiam prae-terea grande commodum homini vi-trum adfert fpeculorum & perfpici I- lorumufu: utut enim haeccryftallo uaturali,quam montanam dicunt; illa vero ex aeris & ftanni partibus mixtis, quam chalybis mifturam vocant, pa¬rari poflint, multo tamen utraque «commodius* nec non impens! mino-re,



re, & elegantia, effect uque majore ex vitro parantur: fpecula pr^fertim,qu§ praeter difficultatem & fumtum in conftruendo, vivas imagines aeque ut vitrum non reddunt, &quod pejus eft, brevi pallefcentia nihil omnino repr^fentann Quare ex his multifque aliis rationibus concludere licet, inter res nobiliffimas, quarum ufus nunc quidem in terris homini datus eft, vi-trum effe. Mihi, qui diutius in arte vitraria laboravi, plurimumquein ea vidi, propofitum eft, partem illius quod vidi & perfeci, aliquam publico dare. Utut enim modus parandi filia, decoctiones & paftas notus fit quam- plurimis; mihi tamen illud requirere operis materia videbatur, ut clare & diftinctè, id quod ego facio, pertra-ctaretur, adjectis quibufdam obferva- tionibus & regulis, quae fi probecon- fiderentur, non omnino inutiles, fed fortaffis neceflariae & paucis notae vi¬debuntur : ut de mea particulari me-thodo extrahendi fal nihil dicam, ex quo cryftallus nobiliffima fit. Quod

fi artifex tam in laborando diligens erit, quam ego in docendo claris de- monftrationibus utor, opus efficiet tam elegans & nobile, quam id fortaf- fis hodie fit, aut fieri aliqua ratione poterit. Et hac quidem, omnique alia in re quam ego hic pertra&o, in¬veniet diligens & curiofus operarius, me & fcripfifle, & demonftraffie veri¬tatem*, non hauftam vel acceptam ab alio aliquo , fed quam his meis mani¬bus operando & experiendo didici; cum femper hic mihi fcopus fuerit, ut nifi quod verum effiet nihil fcriberem dicerem ve. Quod fi cuiquam expe¬rienti has meas compofitiones & mo¬dos paranditolores, paftas & tin&u* ras, id quod ego fcribo, non fucceffe- rit, ne animum propterea defpjondear, credatque" me nugas fcripfiffie; fed hoc cogitet, errafle fefe in aliquo, hi praefèrtim, qui iftiufmodi negotiis nunquam manum admoverunt: im- poffibile enim eft, ut pama vice Ma- giftri evadant. Repetant igitur opus, eo quo & me fcriptum eft modo, &
ferifim melius, tandemque perfe&um erit quidquid egerint. Specialiter il¬lud moneo, uti colorum ratio habea¬tur, quorum certa & determinata do¬lis prxfcribi non poteft, fed praxi & experientia difcendum , & oculo ju- diciosè difcernendum eft, fatifhepro ratione operis & paftarum, quae gem-marum imitatione fiunt magnitudine infedumcolore vitrum fit, notando, quod gemmae omnes, quae fubftratis foliis auro includuntur, qualia funt annuli aliaque iftiufmodi, dilutum magis; contra, quae auro indufain libero aëre dependent, ut inauria & res aliae, magis plenum colorem re¬quirant ; quae omnia doceri nulla ra¬tione poflunt, fed curiofi hominis ju¬dicio relinquuntur. Notetur itidem, idque feduló, ut colores & ingre¬dienda bené praeparata laevigataque lint ; & ut tanto quivis magis fecurus efle poflit, ipfe colores, eo quo d&i modo praeparet faciatque, quifquis exquifiti aliquid facere in animo ha¬bet.

Ignis 

I
Gnis in hac arte non levis momen¬ti, fed talis eft, ut rem omnem ab- fblvat, & fieri abfque eo nihil omni¬no poflit. Cum ratione igitur adhi¬bendus eft, & fpeciatim ex lignis du¬rioribus & aridis , vitandufque fu¬mus,ut qui Temper noxius eft, maxi- mè in fornacibus, ubi ollae & vala femper patent, vitrumque ipfum mi¬nus perfedum evadit valdeque de¬forme. Ulteriusdico, fiquidem o- perarius diligens & exercitatus fue¬rit , nec non accuratè, eo quo I me fcriptum eft modo egerit, inveniet vera efle, quae hoc libro continentur omnia, nec me quidquam divulgaflê & publico dediffe, nifi quod opere ipfo probatum eft: ac fi cognovero publice gratos efle hos meos labores, ut quidem fpero, ipfe mihi fortaflis. animos addam edendi etiam alios meos labores chy micos & fpagyricos, quos per tot annos in diversi parte terrarum fuftinui: nec credo, fi ufus & commoda hominum refpicias, quidquara in rerum natura majus
A anti- 
antiquitati notum fuifle: quae qui¬dem antiquitas ex hominibus in hac arte fuba&js Deos fecit, eofque Deo¬rum loco habuit,& divinis honoribus profecuta eft. Non extendam me ulterius. Etenim quia particularia quaeque in hoc opere ufque adeo clarè & diftinde defcripfi, fecurus fum animi, impoffibileferè efle, ut errare quis in tam regia via, nifi vo¬lens, poffit, tantum ut artis experi¬mentum ante faciat, exerceaturque. Quare omnia mea tam in bonam par¬tem capiantur velim, quam ego prae- fens hoc opus. candidè, primó in gloriam Dei, & poftea in ufus utilita¬temque omnium perfeci.

Con-