HET GEEL.
42,
Doet in eenen pot of ketel een pond en half geel Hout niet zes pinten Rivier- of Regen¬water, en doet het koken tot op de helft. Doet in eenen anderen pot een half pond gestampte turksche of fransche Beziën ( Grains d’Avignon) met dry pinten Rivier- of Regen - water, en doet het ook koken, tot dat ’er een derde deel verkokt is : giet dan het afgekokt zap van het geel Hout, zonder het Hout, in den pot der gekokte Beziën, en doet het nog eene halve uere te saemen koken. Doet in eenen derden pot een vierendeel gestampten room* schen Aluyn, en giet al het zap, door eenen groven doek , in dezen pot. De overgeble-vene Beziën perst gy zoo nauw uyt als gy kont, door dezen doek. Gy roert het wel om , en gy stort ’er zoo vele halve ponden fyn ge¬stampte Gornnie in als gy oordeelt pinten te zyn : gy roert dan wel, tot dat de Gomme wel gesmolten is, en het Couleur zyne be- hoorlyke dikte heeft. Als het koud is, mag men het gebruyken.
43.
Dit Couleur kan men inschilderen met pen- seelkeus; raaer het word gemeenlyk ingevult met kleyne plaetjens , op de zelve maniere gelyk de vaste Couleuren ingevult worden, naer de zwarte of roode Schetze.
44.
Wilt gy nu eene grootere hoeveelheyd Couleur maeken , neemt het dobbel, dry dobbel, of vier dobbel van alle de aengewezene Ingrediënten.
45.
Bemerkt ten eersten : alwaer het Geel op het Violet of Pars valt, maekt het alle soorten van Hout-couleuren, hoogere of leegere, volgens de donkerheyd of klaerheyd van het Violet.
46.
Bemerkt ten tweeden : alwaer het Geel op het Rood valt, maekt het Oranje* of Goud¬bloem - couleur, hooger of leeger, volgens de graeden van het Rood.
47-
Bemerkt ten derden : alwaer het Geel valt öp het Blauw, maekt het Groen.
48.
Gy ziet, dat ’er veel afhangt van goed Geel te maeken ; daerom moet gy altyd tragten u te voorzien van goede Beziën,
49.
Maekt den zwarten Mordant op de manière n°. 12. aengewezen , en gy hebt het Nankin- couleur : wilt gy het verbleeken tot verscheyde graeden«, mengelt Water met het Yzer-nat ; eene pinte, by voorbeeld, met dry pinten Yzer-nat ; twee pinten met dry pinten Yzer- nat , enz.
50.
Indien gy verscheyde soorten van geeïen Nankin wilt hebben, doet in een tonneken
KATOEN-DRUKKER. 21 dertig pinten Yzer-nat; roert ’er in een half pond geelen Orpiment en een vierendeel Saf- flour , of Bastaerd Saffran : laet dit dertig dagen staen trekken, alle dagen eens omroe¬rende, Als gy ’er van wilt gebruyken , dikt het op met Ameldonk , gelyk den zwarten Mordant. Gy kont dit Couleur ook met Gomme opdikken; maer gy moet eerst het Yzer-nat doen koken, het zy met den Vert-de-Gris in, het zy met den Orpiment en Saflran in.
51.
Gy hebt bemerkt , dat het Groen voord- komt van het Blauw en Geel; maer als het gebeurt dat ’er in den Dessein Groen is, en dat ’er het Blauw en Geel te saemen niet in vloeyen, moet gy het Groen maeken op de volgende wyze.
52.
Neemt een pond geel Hout, een half pond Provincie-hout , doet dit saemen koken in eenen pot of ketel met zes pinten Rivier, of Regen-water, tot dat ’er een derde deel ver¬kokt is. Doet in eenen anderen pot een half pond turksche of fransche Beziën ( Grains d’Avïgnon ) met dry pinten Water, en laet het koken tot dat ’er een derde verkokt is. Giet dan het afgekokt zap van het geel en Provincie-hout, zonder het hout, in den pot der Beziën , en doet het saemen nog eene halve uere koken : giet dan al dit zap, door eenen groven doek, in eenen anderen pot, en
K ATOEN-DR UKKE R. 53 naer wordpn ’er het Merdoye en het vast Geel ingevult , opgedikt met Gomme, gelyk de andere vaste Coulenren; en de afkoking geschied op de wyze n °, 94. aengewezeu. Het Zwart blyft Zwart; de mengeling van het Schets-rood met het donker Pars word Mer¬doye , en het Schets-rood zuyver word vast Geel.
57,
Gy kont op deze maniere verscheyde soor¬ten van Merdoye maeken , met min of meer van het een of ’t ander Couleur te nemen, of met het tweede en derde Rood te menge¬len met het tweede en derde Violet.
58,
Om eene Blauw - kuype te stellen , gebruykt men van de aldergrootste wyn-stukken, brande- wyn-pypeu, of vierkantige bakken van zes voe¬ten hoog en dry voeten en half breed , die men dry of vier voeten in den grond stelt, om met meer gemak daer in te konnen werken. In deze kuype worden geverft de Katoenen, Doeken en andere Stoffen, alwaer ’er niets overblyft als den Dessein in ’t wit, die ’er op gedrukt word met eene Reserve. Deze kuype word gestelt op de volgende wyze.
59,
Doet in eenen pot twee ponden Potasch in vier pinten Rivier- of Regen-water , en in eenen anderen pot een pond levenden Kalk in dry
* pinten Water : giet het Kalk-water klaer af
by het Potasch-water, en roert deze Iooge wel onder een. Stampt in eenen mortier een pond goeden Indigo , en doet ’er een weynigsken van deze looge by, op dat het stof van den gestampten Indigo niet zoude opvliegen. Als den Indigo wel gestampt is, doet hem in eenen yzeren pot of ketel met de gemaekte looge, en kuyscht den mortier, den stamper, enz. wel af, met wat daer toe bewaerde looge, op dat ’er van den Indigo niets zoude verloren gaen : hangt dan den pot over het vuer , en doet hem koken , met eenen stok van tyd tot tyd omroerende , op dat den Indigo zig aen den bom niet zoude vastzetten. Als den pot eenige minuten gekokt heeft, en den Indigo t’eene- mael vermengelt is met de looge , het geen gy ziet, als al den Indigo opgekomen is en gelyk eene taerte maekt boven de looge , stelt hem dan af, Gy hebt, in eene andere kuype , in thien pinten Water, geblnscht dry ponden Kalk , en in dit Kalk-water doen smilten vier ponden Koper-rood : gy giet hier dan by den gekokten Indigo, en gy roert alles wel onder een. Gy stort geheel deze mengeling in de kuype , bestemt om uyt te verwen; gy spoelt alle de potten, kuypen enz. met schoon water; gy giet dit spoelzel in de Blauw-kuype, en gy doet ’er nog zoo veel water by, als gy begeirt het Couleur te willen verbleeken. Gy laet deze kuype twee of dry dagen staen trek¬ken , twee of dry mael dags omroerende, tot dat gy oordeelt dat het Couleur bekwaem is om in te verwen. Gykont dit kennen met’er
2S eenige stukskeus wit Katoen in te steken, Is ’t dat zy ’er schoon Groen uyt komen, en in het spoelen schoon Blauw worden, ’t is een teeken dai het Couleur goed is , en dat de kuype haere volle rypheyd heeft.
60.
Gy kont nu op deze maniere eene kuype stellen van dry, zes enz, ponden Indigo, met de andere Ingrediënten naer evenredigheyd te vermeerderen, Gy moet elk pond Indigo in ’t bezonder niet bereyden; gy kont al den bestemden Indigo met de andere Ingrediënten door malkanderen bewerken,
61.
Zommige Fabrikauten, om den Tndigo nog meer te verbryzelen en te verdeden, doen hem slypen op eenen marmeren steen met de Pot- asch-looge , naer dat hy alreeds gestampt is ; en deze maniere van werken is niet te mispryzen.
62.
Naer dat men eenige stukken geverft heeft, word men gewaer dat de kuype begint te ver-flauwen ; zoo dat men haer moet versterken en kragt. geven : dit geschied met ’er Kalk of Koper-rood by te doen, volgens dat het Cou¬leur vereyscht. Dit kent men op d’oog en uyt gewoonte : is ’t dat de kuype zwartagtig is , zy heeft Koper rood noodig ; is zy geelagtig , zy heeft Kalk noodig,
63.
De goedheyd van de Blauw - kuype hangt bezonderlyk af van de goedheyd van den In¬digo. Tragt u ook te voorzien van goede Pot- asch, Kalk en Koper-rood.
64.
Doet in een weynig Water smilten twee on¬een gestampten blauwen cyperschen Vitriol- steen en twee oneen spaensch Groen. Slypt met dit Water, op eenen marmeren steen , een pond witte Pyp-aerde , en doet het in eenen aerden pot met eenen lepel Lyn-olie, of een half vierendeel Keirs-roet. Laet het al te sae- men vyf minuten koken, en giet ’er dan zoo veel dik Gomme-water by , tot dat gy oor¬deelt dat de Reserve haere behoorlyke dikte heeft om mede te drukken.
65.
Met deze Reserve worden de Desseinen ge¬drukt op de Katoenen , Doeken enz. , die men wilt wit behouden, Zy moeten ten minsten twaelf neren droogen, eer dat de stukken de Blauw-kuype mogen passéren.
66.
Als de stukken uyt de Blauw - kuype ko¬men , men laet die eenige minuten boven de kuype uytdruppen , en men werpt-ze dan in * het water, om te spoelen en van de Reserve te zuyveren,
HET MAEKEN VAN HET
ENGELSCH BLAUW.
67.
Doet een pond goede Potasch in dry pinten Water, en laet het koken, tot dat ’er een derde verkokt is. Giet deze looge door grys papier,
KAT O EN-DRUKKER. 27 papier, of door eenen alambik, en neemt ’er van zoo veel ais genoeg is om den Indigo mede te slypen, op eenen marmeren steen. Mefc dezen zeer fyn geslepen Indigo worden de stukken gedrukt, bestemt voor het engeIsch Blauw. Zy moeten ten minsten vier-en- twintig tieren droogen, en dan moeten zy de dry volgende Baden passéren, die men be- reyd gemaekt heelt op de volgende wyze.
EERSTE BA D.
68.
Doet in eene groote kuype vyf-en - twintig emmers Rivier- of Regen-water, en bluspht ’er in vyftig ponden levenden Kalk. Als den Kalk wel gebluscht is, laet de kuype rusten, en giet dan het Kalk-water klaer af in eéne andere groote kuype.
TWEEDE BAD,
69.
Doet in eenen grooten ketel vyf-en twintig emmers Rivier- of Regen-water , en twintig ponden van de beste Potasch : doet hem eene uere lang koken, van tyd tot tyd met eenen stok omroerende : laet hem dan koud worden en rusten , en trekt hem klaer af, in eene kuype, zoo groot als de eerste: maer bemerkt,' dat gy twee ponden Orpiment moet binden in eenen goeden Jynen zak, en dat gy dezen zak laet hangen in den ketel, al den tyd dat hy kokt, boven den zelveu vast gemaekt zynde met een koordeken.
DEN VOLMAEKTEN DERDE BAD.
70,
Doet in eene derde kuype , zoo groot a’s eene- van de voorgaende, dry-en-twintig em¬mers Rivier- of Regen-water, en de hoeveel- heyd'van dry emmers geest van Vitriol-olie, wel onder een roerende.
MANIERE OM DE STUKKEN DOOR DEZE
DRY BADEN TE PASSEREN.
71*
Boven elke kuype moet eenen houten has¬pel geplaetst zyn. Gy begint in het Kalk- bad , het stuk over en weêr draeyende op den haspel ten tyde van een kwartier uers : gy draegt uw stuk aenstonds op eenen stok naer het Potasch - bad , en gy passeert het op de zelve wyze en geduerende den zelven tyd ge- lyk in het eerste bad. Het stuk word in dit bad zeer vuyl en asch-couleur. Gy draegt dan het stuk, zoo haest het mogelyk is, naer het Vitriol-bad, en gy draeyt het op den haspel over en weêr tot dat den grond wit en den gedrukten Indigo schoon blauw is. Gy spoelt het stuk in schoon loopende water, en hangt het te droogen. Deze baden konnen dienen zoo lang als ’er genoegzaem nat in is om Jer een stuk door te passéren, uytgenomen het derde, dat men met geest van Vitriol moet versterken, als het begint te verflauwen.