Tweede deel eenvoudige, waare en onfeilbaare wyze, om alle soorten van kleuren in eene vloeistoffe te bereiden, waarvan men zich kan bedienen om op zyden vloeistoffe te bereiden, waarvan men zich bedienen om op zyden stoffen en in miniatuur te schilderen, teekeningen en planste wasschen, papier, stroo en paarddehair te verwen, enz.
Deeze Verwen veranderen de Stoffen niet, gelyk fommigen hebben voorgegeven; maar zynbeftaan-baar tegen de zon en fterke lucht.
N°. i.
Om eene fchoone Roode Kleur te madken ffchooner
dan Carmin.
Neemt i once Carmin, de fchoonfte die men kan bekomen, laat dit in een nieuwe bruine aar- den Pot of Kan kooken, met 6 pinten klaar Ri¬vier of Regenwater; wanneer dit 4 a 5 minuten gekookt heeft, doec men ’er langzamerhand by | pint Geest van Sal Amoniac; om dat dit de Verw, gelyk Coffy doet opzwellen, moet men indachtig zyn, de pot of kan, zoo grootte neemen, dat ’er eens zoo veel in kan,dan de hoeveelheid van de Verwe die men begeert te maaken. Wanneer al de Geest van Sal Amoniac ’er in is, laat men ’t nog een paar minuten kooken, en vervolgends koud worden,en 24 uuren ftaan zakken;giet het als dan in een fchoone Fles klaar af, tot dat men ’t
28 OM ALLE SOORTEN VAN KLEUREN
’t grondfap begint te zien; men moet deeze Verw zorgvuldig bewaaren, om die op zyn tyd te ge¬bruiken. Men ontdekt ’er de fchoonheid en vast¬houdendheid van, indien men ’er een droppel van op den nagel doet.
Men moet in ’t bereiden deezer Verwe acht geeven, om het geftadig met een houten fpatel om te roeren. Het Grondfap kan men nog eens met dezelfde hoeveelheid Water enSal Amoniacgeest, op bovengen: manier bereiden; dit verfchaft u een Licht Rood of Roofekleur, zoo fchoon, als de Natuur kan opleeveren.
No. 2.
Manier om het zoo zeldzaam en weinig bekend
Bruin.Rood te maaken, waarvan Mr. Stoupanne zich bediend heeft, om zynefchoone Paftellen te maaken, die niemand tot nog hem heeft kunnen namaaken.
Men neemt een pond Brafilien- of Fernambuk* hout, doet dit in een wydgehalsde Kelderfles, die vier pinten houdt, daarby een once Roomfchen Aluin, fyngeftampt en gezift, op ieder laag Hout van vier vingeren breed, tot vier toe; vervolgends vult men de Fles met Mannenpis, die men eenigen tyd heeft laaten ftilftaan, wel acht geevende, dat men’t geen gemeenlyk opden bodem der pot aanzet, daar niet bydoe, ’t geen de Kleur zou doen veranderen; men laat de fles wel toege- maakt, en niet te vol gedaan, den tyd van een maand in de Zon ftaan trekken; na welken tyd de Verw gereed is. Wanneer men de proef daar van neemt op Papier, bekomt men een tedere Roo- zenkleur, ’t geen men zal bemerken in ’t opdroogen bruinder te worden; onder tusfehen, is deeze Verw Verwgefchikt om daar meede fchoon donker FIuweel Rood te verwen. Indien men de Stoffe gomt, zal men wel doen zulks onder ’t droogen te ver¬richten.
N°. 3.
Manier om alle foorten van Violet te maaken;
byzonderlyk het fchoon Fluweel Violet, dat zoo raar is, en door veele Kunftenaars ge-zocht wordt.
Neemt een Kelderfles als hier vooren gemeld is, doet hier in, in plaats van Brafilie, Indisch of Violethout; men handelt hier meede als vooren, uitgenomen, dat men in plaats van Roomfchen Aluin, Glas Aluin neemt. Dewyl ’er veele verkiezingen in de Violetkleuren zyn, zo kan men die naar genoegen veranderen, door andere Kleuren hier onder te mengen. Het hiervoor befchrevene accordeert hier meede volkomen,en maakt de Kleur hooger, of donkerder, Violet.
N°- 4-
Om Citroen Geel te maaken.
Avignons Graan , wel gekneusd en klein ge¬maakt, in een Fles als vooren, en die volgemaakt met Pis, waar in I pond Aluin gefmolten is, en voorts ais boven.
N°. 5.
Om Goud Geel te maaken.
Een pond Roekoe in zes pinten Pis geweekt, dit te faamen in een koperen Keetel gekookt,gedutirende een uur; doet daar by 5 pond Pota&ch,
men moet oppasfen, dat de verw niet overloopt, wanneer de Ketel wat klein is; laat het dan nog | uur|kooken, en neemt het dan af, en giet het koud geworden zynde, in flesfen; deeze verw doet de¬zelve uitwerking op de Zyde, als de Oker in de Olyverf, doch fchoonder en beter goudkleur.
No. 6.
Om een zeer raar en fchoon Blaauw te maaken.
Neemt het beste Berlyns Blaauw, dat te be¬komen is, doet dit in een fchoone kom, giet hier op geest van Zeefchuim, tot dat ’t boven ’t Blaauw ftaat; dit brengt het Blaauw tot een deeg; laat het dus 24 uuren ftaan, gooit ’er daar na water by en giet het in flesfen; met 2 oneen Blaauw kan men een pint verw maaken ; dit Blaauw kan geene andere dan Gom Dragant ver¬dragen ; dit geeft een zeer donker Biaauw; men kan ’t naar genoegen verlichten, door ’er van *C zelve Gomwater by te doen.
No. 7.
Manier om alle foorten van fchoon Groen, zonder blaasgroen, te maaken.
Neemt 4 pinten water groen, mengt dit met half zoo veel Citroengeel No. 4. zoo bekomt men een zeer fchoon helder rood. Ik zal hier de ma¬nier aanwyzen om ’t watergroen te bereiden voor de geenen, die ’t niet mogten weeten: neemt j pond wel gedroogd Koperrood en £ zo veel Montpel-liëfchen Wynfteen, ’t een en ander tot een poe¬der geflooten; mengt dit alles te famen met een pint rivier of reegenwater ; ltopt de fles wel digt tce, fchüd ze tweemaal daags wel om, geduu- rende
IN EENE VjLOEÏSTOFFE TE BEREIDEN, 31
rende 8 dagen lang; daar na filtreert het en gy hebt een zeer fchoon groen.
No. 8.
Om Grasgroen te maaken.
Neemt I pint Citroen geel No. 4. ongegomd, doet daar onder van ’t blaauw No.6. tot dat gy denkt dat het hoog genoeg is: dit groen is bovenmaten fchoon, gaat nimmer uit; de ondervinding van deeze famenmenging zal u overtuigen, dat men hier door alle foorten van groenen naar begee- ren kan maaken.
Met deeze vyf kleuren, te weeten rood, violet, geel, blaauw en groen, kan men alle kleuren die in de Natuur bekend zyn, maken. Ikzal’erhier eenige voorbeelden van verfcheidenerlei uitwerk- felen by voegen, ten einde de Kunstenaars in ftaat te ftellen, om op een zeekere wyze alle begeer, de verwen, zonder veel moeite en kosten, te bereiden.
No. 9.
Waarneeming der vermengingen van de vloeibare Verwen, met de kleuren, die daar uit
voortkomen.
Het Rood No. 1. met *t Violet No. 3. maakt zeer fchoon Purper, min of meer van ’t een of ander maakt de kleur hoger of lichter Carmofyn.
Een weinig Rood No, 1 met Citroengeel No. 4. geeft Oranje, Goud of Granaat kleur.
Het Rood No. 1. met ’c Groen No. 8. maakt zeer fchoon houtkleur, goed voor Terraslên en ftronken van boomen.
’t Citroengeel No, 4. met ’t violet N. 3. geeft een èen heerlyke roetkleur; doet ’er nog wat geel No. 5. by, zo bekomt gy een extra hoog en flu¬weelachtig roet.
Het Rood No. 2. met *t Citroengeel No. 4. ge-mengd, maakt een Auroorkleur; doet ’ereen wei¬nig blaauw No. 6. by, zoo bekomt gy een zeer fchoone houtkleur.
Vryfteen weinig Loodwitmet zeer klaar Gom¬water, mengt’t met een weinig Rood No. i.zoo zult gy een verwonderlyke kleur bekomen.
Meng een weinig van dit met ’trood No. 2. zoo zult gy een heerlyke Carmofynkleur bekomen.
Een weinig ongegomd wit, gemengd met blaauw No. 7. zal u een blaauw verfchaften, dat verwon- derlyk is en nooit verandert.
Indien men ditwitgegomd, methetroodNo. r. cn Citroengeel No. 4. mengt, kunt gy allefoor- ten van vleeschkleuren bereiden.
Zoo men ’t goudgeel No. 5. met’t violet No 3. mengt, maakt dit een fchoone aardkleur.
In ’t algemeen kan men allerhande foorten van kleuren lot in ’t oneindige op die manier vervaar¬digen , cn door middel van ’t loodwit maakt men de kleuren fchooneren glanziger dan allen die tot nog toe bekend zyn. De Schryver heeft geene der kleuren befchreeven, dan die doorhem zel- ven geduurende twintig Jaarcn als Teekenaar en Schilder beproefd zyn; hy heeft ’er zich altoos met zeer goed gevolg, zoo in ’t Miniatuur fchil- deren op Perkament, Papier, Yvoir, als op alle iborten van witte Zyde Stoffen, van bediend.
No. 10
ÏN EENE VLOEISTOFFE TE BEREIDEN. 33 No 10.
Om Saffraan van Mars en Venus te maaken.
Neemt een pond fchoon Koperrood; dat men zelf maakt is veel beter, dan dat men koopt; vier pond Potas in Oly gedaan hebbende, vryft daar mede ’t Koperrood, tot dat ’t zelve zeer zagt is geworden, en doet dit in een groot glas, giet’er als dan iedere keer een weinig van die Oly in; ten einde ’t zich niet aan den bodem van ’t glas vast zette, eer dat alles is fyn gewreeven; wanneer nu alles in ’t glas is, roert als dan de vuile kleur, die *t in ’t glas bekomen heeft, om,en giet ’er de overige Potasch oly by al roerende, dan is ’t als een Sy- roop die niet te dik is; fchud het dik wils, een dag lang, om, laat het dan een nacht ftilftaan; zo ziet gy ’s morgens een doorfchynendeGranaatkleurde Oly ’er boven op dry ven; doet ’er dit af en fil¬treer ’t door Papier, en doet ’er dan wederom zoo veel Oly en Potas cp, als gy ’er hebt afge- gooten; roert het nog een dag om, en den an-deren dag giet ’er wederom zoo vee! afalsgy wilt, cn filtreer het als boven; doet dit zoo lang, tot dat de Oly geen Granaatkleur meer aanneemt; indien 4 pond Potasch niet genoeg mogte zyn, zoo neemt 5 of 6 pond, gy verliest ’er niets van, dan de drek of vuiligheid; vervolgens giet al ’c vogt dat door het Papier geloopen is (het welk omtrent 4 pinten zal bedragen; in drie mingelen reegenwater, zoo zult gy’t water troebel engeel zien worden ; 24 uuren hier na giet dan dit water in een andere pot zonder de geele poeder, die ’er op den bodem blyi't liggen by t. doen; filtreer het dan wederom in een zeer fchcone pot, en wanneer al het vogt is doorgeloopen, zo ziet gy
34 OM ALLE SOORTEN VAN KLEUREN
een geel poeder op ’t Papier liggen; dit is de Safraan van Mars, ’t welk men als dan laat droo- gen.
Om de Saffraan van Venus te bekomen, moet men dezelve bewerking doen, en neemen, in plaats van Koperrood, Cyperfche Vitriool; men verfamelt al ’t doorgeloopene water by elkander, en dampt het op *t vuur uit tot een droog Zout, ’t welk men in een Fles moet doen, want het wordt wederom Potasch Oly, die men tot ’t zelve einde wederom kan gebruiken, en is zelfs beter dan te vooren.
lieft Gebruik dier twee Saffraanen.
Vryft op een glas de Saffraa nvan Mars met gedistilleerden Azyn, verfterkt met eenige droppels fterk water, waar in yzer gefmolten is, deeze Saffraan is blaauw.
Vryft de Saffraan van Venus op dezelfde wyze met Azyn, waar in eenige droppels Sterkwater, waarin Koper gefmolten is; naar mategy de kleur hoger of lichter begeert te hebben, doet gy ’er veel of weinig by, de twee Saffraanen te famen gemengd, geeven een uitmuntend groen; zynde beiden die Saffraanen van volmaakte nuttigheid.
No. ii.
Om fchoon Blaauw te maaien.
Neemt i once best Berlins Blaauw, i lood of van Vitriool en in lood gedistiileerden Azyn, vryft daar meede uw Berlyns Blaauw zeer fyn op een glas, boe meer gy vryft, des te beter de verwzal fmelten;zet het alles ineen verglaasde pot opeen zagt vuur, en mengt ’t met gedjsteilecrden Azyn; men moet het op ’t vuur houden en geftadig om-roeren, tot dat, wanneer tnen een droppel in een glas met water doet, ’t zelve geheel blaauw wordt; neemt het als dan van ’t vuur,en giet ’er van langzamerhand zoo veel gediftelleerden Azyn by,tot dat het te faamen een mingelen uitmaakt; doet het in een fles, en roert en fchud het dikwyls ter deegen om ; laat het geduurende 3 dagen ftaan; giet het vervolgens door een doek; en bewaar het tot gebruik.
Indien gy vindt, dat de Kleur niet donker ge¬noeg is, zet het wederom op ’t vuur, en laat den Azyn wat uitwaafemen, zo bekomt gy een zeer fchoom Biauw. Beproefd.
N°. 12.
Om Groen te maaken.
Maakt een fterke afkooking van Geelhout met Azyn, wascht, met dit Geel den doek, daar gy uw Blauw doorgegoten hebt, om niets te verlie¬zen ; indien dit niet genoeg is tot een fchoon Groen, doet ’er dan een weinig Blauw by naar genoegen; zoo bekomt gy een fchoon en vast Groen, giet het mede door een doek, en bewaar het in een fles. Men gomt het met Poeder van Gom Dra- gant.
N®. 13.
Marder om zeer vast Geel te maaken.
Neem 1 once fyngeftooten Gomlak , j lood Kurkuma, j lood Draakenbloed: alles fyngeftoo- ten;doet ’er by 4 pinten Geest van Wyn, en doet dit alles in een glazen bol of kolf, die groot ge¬noeg moet zyn, anders loopt die gevaar van te fpringen, flopt de kolf digt toe en fleld die 2 & 3 uuren in ’c Marien bad, (dit zal denkeJyk in heet C 2 water
3<5 OM ALLE SOORTEN VAN KLEUREN
water of zand zyn) naar liet alvoorens 24 uuren te hebben laaten weeken. Alles koud geworden zynde, beproefd het dan, door ’er een vlak mede op een of ander ftof te gooijen, om te zien of de Verw zich by elkander houd , dan vloeit; in¬dien ’t'vloeit, moet men de kolf wederom uit voorn: Bad ftellen en laaten uitwaafemen tot dat het niet meer vloeit; als dan is ’t goed om op Stoffe te fchilderen; men bewaart het in eenflesi No. 14.
Een ander beproefd Geel.
Laat 4 pond Virga Aurea in 8 pinten Rivierwater , geduurende 4 dagen trekken, op een zeer zagt vuur, zo dat het water maar lauw blyft, en houd de pot of keetel (die van Tin of kooper moet zyn) wel digt geflopt; daarna filtreerd dit afkookzel door papier. Laat vervolgens 4 ponden Terra Merita fyngeftooten , in eene hoeveelheid water, met 6 ponden Avignons Graan en -ï- pond Sal Épfon kooken; laat deze Verw geduurende 24 uuren flil ftaan; daar na giet het heel klaar af, en meng het onder het afkookfel hier vooren gemeld.
Laat nog apart kooken 2 pond Granaatbloemen in 20 pinten Water, geduurende drie uuren, fil¬treer ’t door papier, en meng het met het voorige: laat het alles te famen kooken met ij pond fyngeftooten Berg-Aluin, tot dat ’er 4 pinten ver¬kookt zyn; doet dan in deze Verw 1 pond Scharlaken Compoltie van Engelsch Tin in Sterk Water gefmolten; laat het alles nog j uur kooken , zoo bekomt men een zeer fchoon vast Geel,dat, met Indigo Guatimalo in Vitriool üiy gefmolten , vermengd, een fchoon vast Groen maakt. Dit Groen
/
IN EENE VLOEISTOFFE TE BEREIDEN. 37
Groen en Geel is zeer goed in Chitfen, als mede in eenige EngeifcheManufa&uuren.
N°. 15.
Nuttige en genoeglyke Waarneemingen , om
verfcheiden Kleuren te bekoomen.
Meng Sterk Water met Blaauwfel, zo bekomt gy Rood. Op dit Rood een weinig Oly van Wyn» Reen gedaan, maakt Violet.
Giet een weinig zuiver Water "en zoo veel Oly van Wynfteen, op de Violetftroop; zoo bekomt men eene Groene Verw.
Giet Geest van Vitriol op een Verw van Gre- naatbloemen, maakt een fchoone Orangekleur.
Doet de ontbinding van Sublim: Corrof: op Kalk- water, zo bekomt gy Geel.
Fyngeftooten Aluin en Sap van Irisbloemen, te famengemengd, bekomt gy een fchoon Blauw, dat groen wordt.
Giet een weinig Oly van Wynfteen op de ont-binding van Sublim: Corrofif; dit maakt een geel. achtige Verw.
Doet een weinig Sal Amoniac op dit Geel, fchud het om , zoo wordt bet wit.
Meng gefmolten witte Vitriol metaftrekfel van Galnooten, dan maakt gy zwart.